Een school moet een plek zijn waar kinderen zich gezien en veilig voelen. Toch kan het gebeuren dat een leerling wordt buitengesloten uitgelachen of bedreigd. Dat raakt niet alleen het kind dat het overkomt maar ook de sfeer in de groep. Als je weet hoe je signalen herkent en hoe je als school en ouder samenwerkt kun je veel ellende voorkomen en sneller helpen.
Signalen die je niet wilt missen
Soms zie je meteen dat een kind het moeilijk heeft maar vaak zijn de tekenen klein. Een leerling kan stiller worden liever alleen spelen of ineens minder goed presteren. Ook buikpijn voor schooltijd of veel verdriet na school kan een waarschuwing zijn. In de klas kan spanning ontstaan als kinderen elkaar steeds corrigeren roddelen of iemand expres niet meenemen. Door goed te kijken en rustig door te vragen help je kinderen eerder woorden te geven aan wat er speelt.
Waarom een vaste aanpak rust geeft
Kinderen voelen zich veiliger als regels duidelijk zijn en voor iedereen gelden. Een schoolteam dat één lijn trekt kan sneller ingrijpen en voorkomt dat gedrag wordt weggewuifd als grapje. Daarbij helpt het als de groep leert wat respectvolle omgang is en hoe je elkaar kunt steunen. In een klas waar leerlingen gewend zijn om samen afspraken te maken en elkaar aan te spreken op een vriendelijke manier krijgt pesten minder ruimte om te groeien.
De rol van de leerkracht in het dagelijkse contact
De leerkracht ziet veel in korte momenten. Een blik tijdens het werken een opmerking op het plein of de manier waarop kinderen in groepjes worden verdeeld kan veel vertellen. Als je als leerkracht bewust wisselt met zitplaatsen en samenwerkingen krijgt ieder kind kans op positieve contacten. Ook helpt het om complimenten te geven over samenwerking en hulpvaardigheid. Zo leren kinderen dat je status niet krijgt door iemand klein te maken maar door iets goeds bij te dragen aan de groep.
Ouders en school als één team
Voor kinderen is het fijn als volwassenen dezelfde taal spreken. Als je thuis merkt dat je kind bang is voor school of geen namen wil noemen is het slim om vroeg contact te zoeken met de leerkracht. Andersom kan de school ouders betrekken bij afspraken over online gedrag feestjes en groepsapps. Door open te praten en niet meteen te zoeken naar schuld ontstaat er ruimte om samen te kijken wat een kind nodig heeft om weer met vertrouwen naar school te gaan.
Werken aan een positieve groepscultuur
Een methode die op veel scholen wordt gebruikt is Kiva. Hierbij ligt de nadruk op de hele groep. Niet alleen het kind dat het doet en het kind dat het overkomt krijgen aandacht maar ook de omstanders. Kinderen leren hoe zij kunnen helpen hoe zij steun kunnen geven en hoe zij veilig kunnen melden wat ze zien. Dat maakt de groep sterker en zorgt dat stilte en meelopen minder vanzelfsprekend worden.
Herstel en nazorg horen erbij
Als een situatie is gestopt is het belangrijk om te blijven volgen hoe het met kinderen gaat. Soms heeft een leerling extra gesprekken nodig of een veilige plek op het schoolplein. Ook de groep kan tijd nodig hebben om weer vertrouwen te krijgen. Door te oefenen met samenwerken gevoelens benoemen en conflicten rustig oplossen groeit de klas naar een klimaat waarin ieder kind zich durft te laten zien.